KÖPEK SAHİPLENENLER İÇİN ÖNEMLİ TAVSİYELER - KÖPEK SAHİPLENME
Ankara Veteriner
İlk günler yapılması gerekenler
Tasma: Hangi materyalden yapıldığı veya esnekliği çok önemli değildir. En az iki parmak ile tutulabilmesi ve kopmayacak sağlamlıkta olması yeterlidir. Aynı zamanda 20 adımlık bir mesafeye imkan verecek uzunluğa sahip olması "gel" komutu eğitimi için de ideal olacaktır.
Tasma kartı: Köpeğin yakasına iliştirilecek ev adresi, telefon numarası gibi iletişim bilgilerinin yer aldığı küçük bir kart, köpeğin kaybolması gibi olumsuz durumlar için alınacak önemli bir tedbir olacaktır.
Köpek kulübesi: İlk zamanlar için pahalı ve çok büyük bir kulübe gereksiz olur. Köpeğin rahatlıkla sığabileceği büyüklükte, içine oyuncaklarını koyabileceğiniz ve mümkünse katlanabilir bir kulübe yeterli olacaktır. Ancak ilk zamanlar köpeğin kulübesinde 5 saatten fazla kalmasına izin verilmemeli.
Yatak: Temizlenmesi kolay ve konforlu bir yatak tercih edilmesi doğru olur.
Yemek ve su tası: Paslanmaz bir çelikten veya içi boyalı olmayan bir seramikten yapılmış taslar tercih edilebilir. Plastik taslar bakteri oluşumuna izin verebilir ve zamanla kötü koku yayabilir.
Pire tarağı: Pireler düzenli olarak kontrol edilmeli ve köpeğin derisi taranmalı. Deride meydana gelecek dökmelerin de tarayarak önüne geçmek mümkün.
Gıda: Köpek mamalarına veteriner hekim tavsiyesi ile karar verilmeli ve düzenli aralıklar ile değiştirilmeli. Sindirim sistemi ve dişleri için kuru mamalar daha uygundur. Mamanın karbonhidrat, protein ve lif açısından zengin, köpeğin günlük besin gereksinimlerini karşılayabilecek bir içeriğe sahip olması gerekir. Aksi halde köpek birçok sağlık problemi ile karşılaşabilir.
Bisküvi: Eğitimi verilen davranışları doğru yaptığında ödüllendirmek amacı ile verilir. Gıda boyası gibi katkı maddelerinin kullanıldığı bisküviler tercih edilmemeli. Ödül haricinde, beslenme amacı ile kesinlikle verilmemeli. Fazla verildiği takdirde köpekte kilo problemlerine yol açabilir.
Düşük yağlı yoğurt, rendelenmiş organik havuç ve maydanoz: İdeal bir ek besin karışımı olacaktır.
Oyuncaklar: Güvenli, çiğnenebilir oyuncaklar kullanılmalı. Yumuşak oyuncaklar çoğu köpek tarafından sevilse de kimi köpekler bu oyuncakları tercih etmeyebiliyor. Böyle bir durumda, köpeğin seveceği oyuncağın bulunması gerekir.
Evdeki ilk gün
Köpek eve gelmeden önce, eşya ve mobilya düzeninin elden geçirilmesinde fayda var. Örneğin ayakkabıların ayakkabı dolabına konulması, elektrik kablolarının köpeğin ulaşamayacağı şekilde konumlanması ve değerli eşyaların yüksek alanlarda saklanması ilk gün yaşanması muhtemel talihsiz olayların önüne geçebilir.
Eve geldikten kısa bir süre sonra köpeğin tasması ile birlikte dışarıya çıkarılması gerekir. Özellikle yeşillik bir alanda köpeğin gezdirilmesi köpeğin çim kokusu almasını ve rahatlamasını sağlayabilir. Bu sırada köpeğin dışkılaması için de bir süre dışarıda beklemek gerekebilir. Heyecanı henüz yatışmamış olacağı için bu süre bir uzayabilir; ancak sabırla beklemek gerekir.
Eve girildiğinde evi ve aile bireylerini tanıması için bir süre ev içinde de gezdirilmesi faydalı olacaktır. Bu esnada da tasmasını çıkarmamak gerekir. Tasmadan kurtulmaya çalışması durumunda tasması canını acıtmayacak şekilde o anda çekilmeli ve "hayır" denmelidir. Köpeğe bir davranışı yanlış yaptığını anlatmakta zamanlama her şeydir. Davranışı yaptığı anda tepki gösterilmemesi veya zaman geçince gösterilmesi köpeğin odağının kaybolması ve belleğinin zayıf olması nedeniyle bir fayda getirmeyecektir.
Köpeğin yeni evine geldiğinde heyecanlı ve endişeli olabileceği unutulmamalı. Bu heyecan ve endişe köpeğin hızlı hareket etmesine, evde küçük kazalara yol açmasına, aşırı su içme ve çiğneme isteği göstermesine ve mide rahatsızlıklarına neden olabilir. Aynı zamanda, özellikle kısırlaştırılmış erkek köpekler, evdeki yeni bölgesini işaretleme isteği gösterebilirler. Özellikle evde daha önce herhangi bir hayvan beslenmiş ise bu istek daha şiddetli olacaktır. Evdeki tüm aile bireylerinin bu tür bir duruma karşı sabırlı ve anlayışlı olması, hayvana sahiplenebileceği bir alan vermesi gerekir.
Daha sonra köpek, kulübesine götürülmeli ve alışması sağlanmalı. Kulübeye girmesi ve orda kalması için küçük ödül yiyecekleri verilebilir. Kulübe yatağının rahat olması ve içinde oyuncaklar gibi köpeğin seveceği eşyalar olması faydalı olacaktır. Ancak kulübede günde 5-6 saatten fazla kalmasına kesinlikle izin verilmemeli. Özellikle eve ve aile bireylerine alışma döneminde kulübede daha fazla zaman geçirirse sosyalleşmesi de bir o kadar zaman alacaktır.
Yeni köpeği evdeki diğer köpeklerle tanıştırmak
Yeni köpeği eve getirmeden önce yapılması gereken en önemli şeyler evdeki diğer köpeğin/köpeklerin eksik aşıları varsa tamamlamak, parazit testi yaptırmak ve sağlıklarının iyi durumda olduğundan emin olmaktır.
Yeni köpeği evdeki köpekle tanıştırmadan önce dışarıda biraz gezdirmek rahatlamasını sağlayabilir. Eve gelindiğinde önce kapıda tasmalı takılı bir şekilde beklenmeli. İki köpek de sakinleşene ve rahatlayana kadar beklenmeli. Tasmasının çok sıkı bir şekilde tutulması; ancak serbest bir şekilde bırakılmaması gerekir. Doğru bir tutuş pozisyonu köpeğe kontrolün sizde olduğu izlenimini verecektir. Evdeki köpeğe daha önceden öğretilen ve her şeyin yoldunda olduğunu anlatan "tamam, evet, güzel" gibi sözler edilmeli. Köpekler bir araya getirildiğinde birbirlerine karşı anlayışlı davranıyorlarsa ikisine de ödül yiyecekleri verilmesi, iyi davranılması ve başının, sırtının okşanması birlikteyken her şeyin yolunda gittiğini düşünmelerini sağlayacaktır. Eğer birbirlerine karşı hırlamak, sert bakmak veya ısırmaya yeltenmek gibi negatif bir tutum içinde olurlar ise ikisini de ayrı bölgelere götürmek, onlarla ilgilenmemek ve gün içinde bu buluşmayı tekrar denemek daha doğru olacaktır.
Yeni köpeği evdeki kedi ile tanıştırmak
Köpeği kedi ile bir araya getirirken ortama mutlak hakim olmak, lider bir tavır ile davranmak, endişeli görünmemek oldukça önemlidir. Ortamda iki insanın bulunması birinin köpeği tutarken birinin iki hayvana da sevgi göstermesini sağlar ve bu, hayvanların rahatlamasına yol açar.
Tanışma esnasında köpekte mutlaka tasma bulunmalıdır ve iki hayvan da sakin tavırlar göstermeden asla tasma çıkarılmamalıdır. Hayvanlar arasındaki mesafe de iyi ayarlanmalı. İkisi de aynı odada ve birbirlerini görebilecek mesafede olmalı; ancak olumsuz bir duruma karşı da hayvanlara müdahale edebilecek uzaklıkta bulunmaları gerekir.
İki hayvanın da kulübeleri alışma sürecinde birbirlerine uzak mesafede olmalı. Kedi, köpeğe alışana kadar köpeğin ulaşamayacağını düşündüğü, daha yüksek alanlarda saklanmayı tercih edebilir. Bu süreçte köpeğin boynuna küçük bir zil bağlamak kedinin, köpeğin nerede olduğunu anlamasına ve daha sakin davranmasına imkan verebilir.
Yeni sahiplenilen köpeği insanlarla tanıştırmak
Köpeğin yeni bir ortama, eve girmesi ilk zamanlar kendisi için oldukça stresli ve endişeli bir durumdur. Dolayısıyla böyle bir süreçte köpeğin komşular veya arkadaşlar ile tanıştırılmasının bir süre ertelenmesi köpeğin daha rahat hissedebilmesi için faydalı olabilir. Yeni biri ile köpeği tanıştırırken tasması takılı olması ve dikkatle tutulması önemlidir. Sakin ve doğru davranışlar sergilediğinde köpeğe ödül yiyecekleri verilebilir ve sevgi gösterilebilir. Böylece bundan sonraki tanışmalar için de köpeğe nasıl davranması gerektiği öğretilmiş olur.
Köpek büyük ihtimal ile tanıştırıldığı kişiyi öncelikle koklamak isteyecektir. Kişinin gergin görünmesi veya tepki vermesi ise köpek tarafından meydan okuma olarak algılanabilir. Dolayısıyla kişinin de sakin ve rahat olması; aksi halde tanışmanın o an için ertelenmesi olumsuz durumların meydana gelmemesi için önemlidir.
Köpeklerin yeni gördükleri insanların üstüne zıplaması veya hırlaması yaygın olarak görülür. Köpeğin daha baştan böyle bir davranışta bulunmasının önüne geçmek gerekir. Aynı zamanda köpek ile ısırma, güreşme gibi oyunlar oynamak isteyen kişilerin de önlenmesi gerekir. Bu köpeğin saldırgan bir tutum geliştirmesine yol açabilir.
Mama seçimi
Köpek maması seçerken sadece ucuz markalara odaklanmak, köpeğin sağlığı için ideal bir tercih olmayabilir. Mamanın köpeğin temel besin gereksinimlerini karşılayabilecek bir içeriğe sahip olması fiyatından daha önemlidir. Aynı zamanda mümkün olduğunca az katkı maddesine sahip olması, köpekte alerjiye neden olabilecek koruyucuların bulunmaması iyi bir mamanın özelliklerindendir. Mamanın bir süre sonra değiştirilmesi, köpeğin diş sağlığı için kuru mamaların tercih edilmesi, yeşil fasulye ve havuç gibi birtakım taze sebzeler ile beslenme düzenin desteklenmesi, kilo almasının ve sindirim problemleri yaşamasının önüne geçmek için ödül yiyeceklerinin ve yağlı besinlerin çok fazla verilmemesi, beslenme şekli ile ilgili mutlaka veteriner klinikleri ile bilgi alışverişinde bulunulması, köpeğin sağlıklı beslenebilmesi için yapılması gerekenlerdendir.
Köpeğin ilk gün yemek yemek istememesi yaşadığı stres ve endişe nedeni ile doğal karşılanmalı ve endişe edilmemelidir. Ancak bir sonraki beslenme zamanında tekrar yemek verilmesi gerekir. Son olarak yemek kabının paslanmaz çelikten olması, bakteri oluşumunun önlenmesini sağlayabilir.
Tuvalet alışkanlığı kazandırma
İlk zamanlar köpeğin davranışları yakından izlenmeli ve herhangi bir rahatsızlık, huzursuzluk ve ilginç bir davranış gözlendiğinde köpek dışarı çıkarılmalı. Köpek kendini rahat hissedebileceği bir alana götürülmeli ve tuvaletini hızlı yapması için baskı yapılmamalı.
Köpek tuvaletini yaptığında ödüllendirilmeli ve başını, sırtı okşanmalı. Uzun süre beklenmesine rağmen tuvaletini yapmıyorsa eve getirmek ve bir süre bekledikten sonra tekrar dışarı çıkmak faydalı olacaktır.
Köpek o an gözlemlenemeyen kulübe gibi kapalı yerlerde bulunduğunda yanında mama bırakılmamalı. Kulübesinde iki saatten az kalacaksa su bırakılabilir.
Köpeklerin tuvaletini çok uzun süre tutamayacağı unutulmamalı. Özellikle tuvalet alışkanlığının henüz kazandırılmadığı dönemlerde, her 4 saatte bir köpeği dışarı çıkarmak gerekir. Yavru köpeklerin yetişkin köpeklere göre daha sık tuvalete çıktığı da göz önünde bulundurulmalı.
İlk iki hafta boyunca köpek sahibi ile oldukça yakın bir mesafede bulunmalı. Köpek ev içinde tuvalet ihtiyacını gidermeye yeltendiğinde sahibi anında müdahale etmeli. Eğer bu durum gözden kaçarsa, köpeğe yanlış bir davranış yaptığını anlatmak mümkün olmayacaktır. Bu sebeple kullanılmayan odaların kapatılması, tasma yardımı ile köpeğin sahibine yakın tutulması köpeğin tuvalet takibini yapabilmeyi sağlayabilir.
Köpek istenmeyen bir alanda tuvaletini giderdiğinde yapılacak müdahale sözlü olarak "hayır" gibi sözcüklerden oluşmalıdır. Asla fiziki bir müdahalede bulunulmamalıdır. Bu esnada hızlı bir şekilde köpeği dışarı çıkarmak gerekir.
Cezalar köpeğe yalnızca korkmayı öğretir. Hiçbir köpek sahibi, köpeğinin kendisinden korkmasını istemez, istememeli. Köpeğin yapması gereken şey, sahibinden korkmak değil; ona saygı göstermek, koyduğu kurallara aldığı eğitimin yardımı ile gönüllü olarak uymaktır.
Köpeğin tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra temizlenmesi çok önemlidir. Herhangi bir bakteri ve hastalık oluşumunun önüne geçmek adına tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra köpekler için üretilmiş ve köpeğe zararı dokunmayan ürünler ile köpeğin temizliği sağlanmalıdır.
Tuvalet sorunlarının devam etmesi, sahibinin bir noktada yanlış yaptığına işarettir. Köpeğin tuvaleti olduğuna dair verdiği işaretleri fark edememek, doğru bir tuvalet zamanlaması belirleyememek, köpeğin bir sağlık sorunu olduğunu anlamamak, fark etmeden köpeğin strese girmesine veya korkmasına sebep olmak bu yanlışlardan bazılarıdır.
Uyku vakti belirlemek
Köpeğin ilk zamanlar sahibi ve diğer aile bireylerinin bulunduğu bir odada uyuması eve alışması açısından fayda sağlar. Ancak köpeğin kendi yatağında ve kulübesinde uyuması oldukça önemlidir. Bazı köpekler sahiplerinin yatağında uyuma isteği gösterebilirler. Bu genelde bir liderlik gösterişi ve dominant tavırlar nedeni ile gerçekleşir. Dolayısıyla, köpek ile hiyerarşi sorunları yaşamamak için bu tür bir duruma izin verilmemelidir. Köpeğin hırlama veya ısırmaya yeltenme gibi davranışlar göstermesi durumunda ise derhal gerekli eğitim çalışmalarının uygulanması gerekir.
Köpeğin kulübesine çeşitli oyuncakların konulması uykuya dalana kadar sakin bir şekilde vakit geçirmesini sağlayabilir. Köpeğin uyumayıp dışarı çıkmak istediği zamanlar da olabilir. Bu tür bir durumu fark edebilmek için odanın girişine üzerine basıldığında ses çıkaracak materyallerin konulması, köpeğin dışarı çıkmaya yeltendiğinde fark edilmesini sağlar.
Günlük rutin sağlamak
Köpekler doğanın kodladığı canlılardır ve her canlının beslenme, egzersiz ve tuvalet gibi ihtiyaçları vardır. Sabah uyanır uyanmaz köpeğin dışarı çıkarılması gerekir. Eğer köpek dışarı çıkmadan önce beslenecekse, işe gitmeden önce kahvaltı sonrası rahatlaması için köpeği dışarı çıkarmak çok önemlidir. İşten döndükten sonra da derhal köpek dışarı çıkarılmalı. Eğer dışarıda uzun süre ve yorulacağı şekilde gezdirildiyse, yemek vermek için bir saat kadar beklemek daha doğru olacaktır.
Köpeği yalnız bırakmak ve terk edilme duygusunu önlemek
Köpeği yalnız bırakmak, başlarda köpeğin terk edildiğini düşünmesine yol açabilir. Köpeğe bir kulübe sunmak ise bu duyguyu hissetmesini önlemede, güvenli ve sakin bir yerde bulunduğunu düşündürmede yardımcı olabilir. Çoğu köpek kuytu yerlerde bulunmayı sever; bu durum köpeklerin sık sık masa altı gibi alanlarda dinlendiğini görmemizin sebebidir. Köpeğe en başından itibaren kulübesinin onun için en uygun yer olduğu öğretilmelidir. Bunun için rahat bir yatak, seveceği oyuncaklar kulübe içinde bulunmalı, maması kulübede verilmelidir. Köpeğin kulübesindeyken sevilmesi ve bu esnada ödül yiyeceklerinin verilmesi, kulübesinde sakin ve rahat bir şekilde dinlenmesini sağlayabilir. Evden köpeği görmeden, onu sevmeden ve küçük bir ödül vermeden ayrılmamak da köpeğin kendini daha huzurlu ve güvende hissetmesini sağlayacaktır.
İtaat eğitimi
Köpeğin eve gelmesinin ardından yaşanan adaptasyon sürecinde eğitim çok önemli bir rol oynar. Eğitimden kasıt köpeğin yerine getireceği "otur", "kalk", "gel", "git" gibi komutları öğretmek değildir. Eğitim süreci, kişinin köpek davranışı ve eğitimi ile ilgili gerekli bilgileri öğrenmesi, ardından sabırlı ve devamlı bir şekilde köpeğe insanların dünyasında nasıl davranacağına dair kılavuzluk etmesidir.
Kim kime liderlik ediyor?
Eğitim almamış bir köpekten oyuncağını almaya çalışmak köpeğin direnmesine, sahibine hırlamasına sebep olacaktır. Sahibinin buna boyun eğmesi ise genellikle köpeğin kendini evdeki lider karakter olarak görmesine yol açar. Evdeki her bireyin köpek ile daha sağlıklı ve huzurlu bir ilişki geliştirmesi için köpeğin aile bireylerinden daha düşük bir hiyerarşik konumda bulunması şarttır. Köpekler her zaman karşısındaki kişinin liderliğine ihtiyaç duyar. Aksi halde onu zorlayacak bir durum meydana geldiğinde, köpek hırlayarak, karşı koyarak ve hatta ısırarak sahibine tepkisini gösterecektir.
Köpekler bir demokrasi arayışında değil; onları yönlendirecek bir lider kişi arayışındadır. Köpeğin aile içindeki yerini, aile bireylerinin ondan beklentilerini bilmesi onu daha huzurlu ve mutlu kılar. Aksi halde ise köpekte stres, şaşkınlık ve agresiflik gibi sorunların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Köpeğin bir aile bireyine veya sahibine karşı dominant tavırlar içinde olması bu sorunların bir dışa vurumudur.
Liderlik bir tavırdır ve bu tavır güç ile veya ceza ile kazanılmaz. Lider bir davranış biçimi geliştirebilmek güvenli, otoriter, tutarlı bir tavır gerektirir. Köpekler karşısındaki kişinin vücut dilini çok iyi algılar ve verdiği komutların yapılmasını sağlayıp sağlayamayacağını anlar. Köpek eğitmenlerinin köpeklere sergilediği tavırlara bakılırsa bu kişilerin verdiği komutların yapılmasını beklediği; köpekten komutlarına karşılık korku yerine saygı ve ilgi talep ettiği görülecektir. Köpeklere verilen komutlarda tok bir ses tonu kullanılması, soru sorar gibi değil emir verir gibi konuşulması, verilen komutun takipçisi olunması ve yapılana kadar ısrar edilmesi, köpeğin sahibi ile olan ilişkisinde karar verici kişinin sahibi olduğunu anlamasını sağlayacaktır.
Köpeğe kaybedilen liderlik nasıl geri kazanılır?
Günümüzde çoğu köpek sahibi kişi gerek köpek davranışları ve yaşamı hakkında yeterince bilgi sahibi olmayışından, gerek köpek ile doğru bir ilişki kurmanın önemini kavrayamayışından köpeğin istek ve davranışlarına teslim olmuş durumda. Bu durum bir süre sonra köpek sahibini de oldukça olumsuz etkilese de; sorunun çözümü çok kolay olmuyor. Dolayısıyla köpek sahiplenildiği ilk günden itibaren sahibini bu ilişkinin lideri olarak kabul etmeli, bunu sağlamak amacı ile gerekli eğitimler verilmeli. Eğer bu konuda başarı sağlanamamış ve köpek lider pozisyonda konumlanmışsa elbette uygulanabilecek yöntemler de mevcut:
1. Ödüller
Köpeğin davranış şekillerini değiştirmesinde ödüllerin payı büyüktür. Bu andan itibaren, köpek hak etmedikçe sevmek, ödül yiyecekleri vermek gibi iyi davranışlara son verilmeli. Köpeğin istenilen davranışları sergilemediği, kurallara uymadığı sürece, bunlardan mahrum kalması gerekir. Köpeğe "otur" denildiğinde oturuyorsa ödül verilmeli ve "aferin" gibi övgü sözcükleri ile sevilmeli. Aksi halde ise hiçbir ödül verilmemeli, yemek tası ulaşamayacağı bir alana kaldırılmalı. Köpek ile sahibinin yemek saatleri kesiştiğinde, sahibi önce kendi yemeğini yemeli. Ardından köpeğin yemeğini vermeli. Yemek görünce iyice açlığını hissedecek olan köpeğe yemek karşılığında istenilen komutu uygulatmak daha kolay olacaktır.
İtaatkar köpekler, dominant köpeklere olan saygılarını onları yalayarak ve boynunu eğerek gösterir. Dolayısıyla dominant bir köpeğin davranışlarını düzeltmeye çalışırken hak etmedikçe onu sevmek, ödül vermek sorunun daha derinleşmesine yol açacaktır. Bu süreçte köpeği görmezden gelmek, onunla ilgilenmemek ve hiçbir ödül vermemek gerekir. Komutları yerine getirdiği takdirde elbette bu şekilde davranılmamalı.
2. Yürüyüşler
Yürüyüşe çıkarılan dominant köpekler, kendilerinin istediği yönde ve hızda yürümek istekler. Sahibini çekiştiren, köpek gördüğünde saldırmaya çalışan köpeğe asla izin verilmemeli. Tasması sıkı bir şekilde tutulmalı bir süre beklenilmeli. Köpek sakinleştiği ve çekmeyi bıraktığı anda ise sahibinin istediği yönde ve tempoda yürüyüşe devam etmek gerekir. Bunun birkaç kez uygulanması durumunda, köpek sahibine uyum sağlamadığı sürece bir yere gidemeyeceğinin farkına varacaktır.
3. Konum
Köpeği tekrar eğitirken köpek ile sahibi arasındaki yükseklik çok önemlidir. Bu süreçte köpek ile yere oturmak, onunla yerde oynamamak gerekir. Köpeğin davranışları değişinceye kadar sahibinin yatağından ve diğer mobilyalardan uzak tutmakta da fayda var. Köpek yalnızca yerde durmalı ve köpek ile göz göze gelindiğinde, gözlerini sahibinin gözünden kaçırana kadar bakmaya devam edilmeli.
4. Zıplama
Köpeklerin sahiplerine karşı koymak, onlar ile mücadele etmek amacıyla yaptıkları davranışlardan biri de zıplamaktır. Dolayısıyla bu davranışın da engellenmesi gerekir. Böyle bir durumda köpek görmezden gelinmeli veya "hayır", "dur" gibi komutlar ile müdahale edilmeli. Köpek bu komutlara uyup oturduğu takdirde sevgi gösterisinde bulunulmalı ve ödüllendirilmeli. Köpeğe daha sonra zıplama eğitiminin verilmesi sorun yaratmaz; ancak bunun kurallar dahilinde gerçekleşmesi gerekir.
5. Diğer aile bireyleri
Köpeğin sadece sahibini değil, ev içindeki bir başka bireyi de lider olarak benimsemesi gerekir. Bunun tersi olduğu durumlarda ise o bireyin de köpek sahibinin uyguladığı metotları uygulaması, köpeğe bir süre yalnızca kendisinin yemek vermesi faydalı olacaktır. Köpeğin üzerinde üstünlük kurabileceği birini gördüğünde bunu mutlaka yapacağının unutulmaması gerekir.
6. Oyunlar
Hiçbir aile bireyinin köpek ile ısırma, güreşme gibi fiziksel güce dayalı oyun oynamaması gerekir. Bu tür oyunlar zaten dominant yapıda olan bir köpeğin fizik gücünü ve dişlerini kullanarak karşısındaki kişiyi baskı altına almak istemesine yol açabilir. Oynanacak oyunun ne olacağına, ne zaman başlayıp ne zaman biteceğine ise köpek sahibinin karar vermeli. Özellikle köpeğin ilgisinin dağılmadan önce oyuna son verilmesi oldukça önemlidir. Böylece oyuna son verenin köpek değil sahibi olması sağlanır.
7. Kulübe
Köpek kulübesinin birçok işlevi vardır. Kulübenin kapısı varsa, sahibinin evde olduğu anlarda açık olması ve sahibi aksini istemedikçe köpeğin istediği zaman içeri girmesi gerekir. Aynı zamanda kulübe, köpeğin içine girmesini sağlayacak komutların verilmesi için de kullanılabilir. Bunu yaparken köpeğin kulübeyi benimsemesi için kulübe içinde beslenmesi, içine oyuncaklar ve sevebileceği diğer eşyaların konulması faydalı olabilir.
Köpeklerde yaygın davranışlar ve davranış problemleri
Kemirme, çiğneme, eşeleme, takip etme ve havlama köpeklerin doğal ve normal davranışlarındandır. Ancak çoğu köpek sahibi için bu davranışlar rahatsızlık verir. Köpeğin bu doğal davranışlarını ev yaşamı ve sosyal hayat için daha uygun bir hale getirmek ise köpek sahibinin bilgilenmesi ve köpeğin alacağı eğitim ile mümkün olabilir.
1. Hiperaktivite
Birçok köpek yeterli egzersiz yapamadığı ve ilgi görmediği için enerjisini harcayamaz ve sahipleri tarafından hiperaktif oldukları veya bilinçli bir şekilde sahiplerini üzmeye çalıştıkları düşünülür. Köpeklerin doğaları gereği gün içinde mutlaka dışarıda yürümesi, egzersiz yapması ve enerji harcaması gerekir. Hiçbir köpek hareketleri ile kasten sahibini üzmeye çalışmaz. Bu insanlara özgü bir davranıştır. Köpeğin yalnızca doğru ve yanlış davranışları vardır; bunlar da sahiplerinin sorumluluğunda olan ve düzeltmesi gereken durumlardır.
2. Çiğneme ve kemirme
Çiğnemek genç köpeklerin çevreyi tanıma, yetişkin köpeklerin ise rahatlama, stres atma yöntemidir. Köpekler için çiğnemek ve kemirmenin son derece doğal davranışlar olduğu kimi zaman rahatsızlık ve zarar verse de asla unutulmamalı. Çiğnemesi, kemirmesi istenmeyen eşyaların köpeğin ulaşabileceği alanlardan kaldırılması sorunu çözmenin en kolay yoludur. Ufak halı, kilimlerin kaldırılması, kabloların gizlenmesi, mobilya bacaklarına sprey sıkılması köpeğin bu eşyaları kemirmesinin önüne geçebilir. Köpeğin çiğneme oyuncaklarının her zaman onun ulaşabileceği yerlerde bulunması da son derece önemlidir. Ancak oyuncak konusunda köpeğe mutlaka bir sınır getirilmeli. Köpeğe çok fazla sayıda ve çeşitte bu tür oyuncakların verilmesi, köpeğin her şeyi oyuncak olarak algılayıp çiğnemesine, kemirmesine yol açabilir. Köpeğin kendi oyuncakları ile oynamasını ödüllendirmek de, çiğneme, kemirme sorunlarının önüne geçilmesinde yardımcı olabilir.
Köpeğin evdeki istenmeyen bir eşyayı kemirdiği, çiğnediği fark edildiği an, eğitimi daha önce verilmiş olan "hayır", "bırak" gibi sözlerin kendisine hemen söylenmesi gerekir. Köpek eşyayı bıraktığında ise kendisine sevgi gösterisinde bulunulmalı, küçük bir yiyecek ile ödüllendirilmeli ve oynayabileceği bir eşya veya köpeğin oyuncaklarından biri verilmelidir.
Havlamak
Köpeklerin karakteristik özelliklerinden biri havlamaktır. Bir posta görevlisi, okul servisinden inen bir çocuk veya eve gelen bir komşu köpeğin havlamasına yol açabilecek durumlardandır. Köpeğin birçok davranışının olduğu gibi havlamasının verilecek eğitim ile önüne geçilebilir.
Bir posta görevlisi, okul servisinden inen bir çocuk veya eve gelen bir komşu köpeğin havlamasına yol açabilecek durumlardandır. Bu anlarda eve dönmek daha kolay bir yol olsa da; bulunan ortam terk edilemiyorsa çeşitli komutlar ile de köpeğin havlaması engellenebilir. Öncelikle köpeğe daha önce öğretilen "dur" ve "hayır" gibi komutların kullanılması köpeğin odağını sahibine çevirmesi ve havlamamasını sağlayabilir. Tasmasının biraz sert bir şekilde düzeltilmesi de sahibinin havlamasını istemediğini anlamasını sağlayabilir.
Köpeğin dışarıda havladığı kişi muhtemelen kendisinden korkacak ve kaçmaya çalışacaktır. Bir hayvana havlaması durumunda ise hayvan da kaçma teşebbüsünde bulunabilir veya karşılık vermek isteyebilir. Dolayısıyla, köpeğin dışarıda bir insana veya başka hayvanlara havlamasını önlemek doğru bir davranış biçimi geliştirebilmesi için oldukça önemlidir. Aksi halde karşısındaki kişi veya hayvanın korktuğunu, ondan kaçtığını gören köpek bir başarı elde ettiğini düşünmeye başlar ve aynı davranışı daha sonra da sergilemek ister.
Zıplamak
Zıplamak köpeklerde yaygın görülen davranışlardan biridir. Kimi zaman insanların üzerine kimi zaman ise eşyaların üzerine zıplarlar. Bu tür durumlarda köpeğe zıplamamasını engelleyecek komutlar verilmeli ve zıplamaya son verene kadar kendisine ilgisiz davranılmalı. Komutları uyguladığında ise köpeğe küçük ödüller verilmesi zıplamaktan vazgeçmesini sağlayabilir.
Bir kişiye bağlılık
Bazı köpekler daha utangaç olabiliyor ve özellikle adaptasyon sürecinde yalnızca bir aile bireyine bağlılık gösterebiliyor. Bu tür bir problemin önüne geçmek adına dışarıda yapılan yürüyüşlerde diğer aile bireylerinin de köpeğe eşlik etmesi, beslenirken yemek vermesi, doğru bir davranış sergilediğinde ödül vermesi köpeğin bu kişiler ile de bir bağ kurmasını ve kendini yakın hissetmesini sağlayabilir.
Isırma
Köpeğin büyüme döneminde insanları yavaşça ısırması veya kemirmesi genellikle tatlı bir davranış olarak kabul edilir. Ancak bu kabul edilemez bir davranıştır ve bu davranışının yanlış olduğu öğretilmeyen bir köpek büyüdüğünde ısırma eğilimi gösterebilir.
İlk günler yapılması gerekenler
- Köpek önceden eğitim almış olsa da eve geldiği ilk günler alışma sürecinde mutlaka kazalar, istenmeyen durumlar yaşanacaktır. Bunlara baştan hazırlıklı olunmalı.
- Köpek sahiplenirken bir canlının günlük bakımı, egzersizleri, beslenmesi ve sağlık durumu gibi birçok sorumluluğunun da üstlenildiği unutulmamalı. Bu sorumluluklara hazır olmayan kişiler kesinlikle köpek sahiplenmemeli.
- Sahibinin köpekler hakkındaki bilgi birikimi ve vereceği eğitim, sorunsuz bir adaptasyon süreci için kilit rol oynar. İlgili, pozitif ve lider bir davranış şekli ile köpeğe yaklaşılması ve eğitim verilmesi bu sürecin en kolay şekilde aşılmasını sağlar.
- Köpeğin boynundan mutlaka her an bir tasma bulundurulmalı ve bu tasmada sahibinin iletişim bilgileri yer almalı.
- Köpeğin eve alışma sürecinde gerekli kurallar belirlenmeli ve köpeğe öğretilmeye çalışılmalı. Bunu yaparken lider bir tavır takınmak oldukça önemli. Köpekler kurduğu ilişkide mutlaka bir lider bulunmasını ister. Bu kişi sahibi olmazsa lider rolünü köpek üstlenecektir.
- Bir köpek sahibi izin vermedikçe kendini yaralayamaz. Köpeğin özellikle eve alışma sürecinde her hareketi yakından takip edilmeli, kendine zarar verebileceği mutfak gibi alanlarda tek başına bırakılmamalı.
- Açık alanlara çıkıldığında mutlaka tasma kullanılmalı, diğer türlü henüz alışma sürecinde olan bir köpek kaçma teşebbüsünde bulunabilir, çocukları kovalayabilir veya sokakta gördüğü diğer köpekler boğuşabilir.
- Köpek çitlerle çevrilmiş bir bahçede olduğunda bile dikkat edilmeli; eğer çitlerde küçük bir boşluk bile varsa, çoğu köpek o boşluğu bulur.
- Köpeği öpmek veya göz teması kuracak kadar yüzüne yaklaşmak ilk dönemlerde doğru değildir. Köpekler genelde bunu bir tehdit olarak görür ve ısırma eğiliminde bulunabilirler.
- Evdeki diğer aile bireyleri de köpeğe lider (alfa) olarak benimsetilmeden önce köpeğin yatak ve mobilya gibi yüksek bir yere çıkmasına izin verilmemeli. Köpek fiziksel olarak yüksek bir yerde bulunduğu anda dominant davranışlar sergileyebilir. Unutulmamalı ki köpekler eşit olma isteğine sahip değildirler. Her zaman için ortamdaki lider karakter olmak eğilimindedirler ve böyle bir duruma izin verilmesi büyük sorunlara yol açabilir.
- Köpeğe bir komut vermeden önce o komutu uygulatabilecek konumda olmak önemlidir. Bir komut verip köpek onu uygulamadan o komuttan vazgeçmek veya uygulamasını sağlayacak kılavuzluğu yapmamak, köpeğin sahibinin verdiği emirleri yerine getirmemeyi öğrenmesine yol açar. Bu konu oldukça önemlidir çünkü birçok köpek sahibi köpeğinin sözünü dinlememesinden, onunla doğru iletişim kuramamasından yakınır. Halbuki köpeği böyle bir davranışa iten şey, sahibinin ilk başta gösterdiği kararlı olmayan tutumlardır.
- Köpek kesinlikle karanlıkta, rutubetli ortamlarda, garaj ve bodrum gibi alanlarda, hiçbir aile bireyinin bulunmadığı bir odada bırakılmamalı. Bu tür bir yanlış, köpeğin sosyalleşmesi, doğru davranışlar sergilemesi ve evcil bir hayvan olması için gösterilen çabanın boşa gitmesine neden olur. Köpeğin her zaman en az bir birey ile birlikte durması, aileye alışmasını, kendini daha güvende hissetmesini sağlayabilir. Aynı zamanda köpeğin bir desteğe veya dışarı çıkarılmaya ihtiyaç duyduğu anlar bu şekilde daha iyi gözlemlenebilir ve gerekli aksiyonlar alınabilir.
- Köpeğe ödül yiyecekleri verirken, aşırı derecede beğeneceği ve sürekli isteyebileceği besinleri vermekten kaçınmak gerekir. Aksi halde bu besini tekrar yemek için saldırgan davranışlarda bulunabilir. Özellikle evde başka bir köpek var ise bu besin için kavga edebilir, birbirlerine zarar verebilirler.
- Köpek ile oynanacak oyunların iyi seçilmesi gerekir. Mücadele, zorluk ve güç kullanımı gerektiren oyunların oynanması köpeğin sahibine karşı direnmeyi, güç kullanmayı öğrenmesine yol açabilir. Böyle bir durum ise köpeğin istemediği bir durumda kaldığında, kendisinden hoşuna gitmeyen bir davranış sergilemesi beklendiğinde sahibine karşı saldırgan bir tutum sergilemesine yol açabilir.
- Güne köpeğe doğru, yapması beklenilen bir davranışı öğreterek başlamak gerekir.
- Karşılaşılan zor bir sorunda karamsarlığa düşmemek, sorunun çözümü için çaba göstermekten vazgeçmemek gerekir. Köpeğin davranışlarındaki her türlü sorunun bir çözümü mutlaka vardır. Köpek sahibinin çözemediği sorunlarda veteriner klinikleri ile iletişime geçmesi, sorunun kalıcı hale gelmeden çözülmesi için büyük fayda sağlar.
Tasma: Hangi materyalden yapıldığı veya esnekliği çok önemli değildir. En az iki parmak ile tutulabilmesi ve kopmayacak sağlamlıkta olması yeterlidir. Aynı zamanda 20 adımlık bir mesafeye imkan verecek uzunluğa sahip olması "gel" komutu eğitimi için de ideal olacaktır.
Tasma kartı: Köpeğin yakasına iliştirilecek ev adresi, telefon numarası gibi iletişim bilgilerinin yer aldığı küçük bir kart, köpeğin kaybolması gibi olumsuz durumlar için alınacak önemli bir tedbir olacaktır.
Köpek kulübesi: İlk zamanlar için pahalı ve çok büyük bir kulübe gereksiz olur. Köpeğin rahatlıkla sığabileceği büyüklükte, içine oyuncaklarını koyabileceğiniz ve mümkünse katlanabilir bir kulübe yeterli olacaktır. Ancak ilk zamanlar köpeğin kulübesinde 5 saatten fazla kalmasına izin verilmemeli.
Yatak: Temizlenmesi kolay ve konforlu bir yatak tercih edilmesi doğru olur.
Yemek ve su tası: Paslanmaz bir çelikten veya içi boyalı olmayan bir seramikten yapılmış taslar tercih edilebilir. Plastik taslar bakteri oluşumuna izin verebilir ve zamanla kötü koku yayabilir.
Pire tarağı: Pireler düzenli olarak kontrol edilmeli ve köpeğin derisi taranmalı. Deride meydana gelecek dökmelerin de tarayarak önüne geçmek mümkün.
Gıda: Köpek mamalarına veteriner hekim tavsiyesi ile karar verilmeli ve düzenli aralıklar ile değiştirilmeli. Sindirim sistemi ve dişleri için kuru mamalar daha uygundur. Mamanın karbonhidrat, protein ve lif açısından zengin, köpeğin günlük besin gereksinimlerini karşılayabilecek bir içeriğe sahip olması gerekir. Aksi halde köpek birçok sağlık problemi ile karşılaşabilir.
Bisküvi: Eğitimi verilen davranışları doğru yaptığında ödüllendirmek amacı ile verilir. Gıda boyası gibi katkı maddelerinin kullanıldığı bisküviler tercih edilmemeli. Ödül haricinde, beslenme amacı ile kesinlikle verilmemeli. Fazla verildiği takdirde köpekte kilo problemlerine yol açabilir.
Düşük yağlı yoğurt, rendelenmiş organik havuç ve maydanoz: İdeal bir ek besin karışımı olacaktır.
Oyuncaklar: Güvenli, çiğnenebilir oyuncaklar kullanılmalı. Yumuşak oyuncaklar çoğu köpek tarafından sevilse de kimi köpekler bu oyuncakları tercih etmeyebiliyor. Böyle bir durumda, köpeğin seveceği oyuncağın bulunması gerekir.
Evdeki ilk gün
Köpek eve gelmeden önce, eşya ve mobilya düzeninin elden geçirilmesinde fayda var. Örneğin ayakkabıların ayakkabı dolabına konulması, elektrik kablolarının köpeğin ulaşamayacağı şekilde konumlanması ve değerli eşyaların yüksek alanlarda saklanması ilk gün yaşanması muhtemel talihsiz olayların önüne geçebilir.
Eve geldikten kısa bir süre sonra köpeğin tasması ile birlikte dışarıya çıkarılması gerekir. Özellikle yeşillik bir alanda köpeğin gezdirilmesi köpeğin çim kokusu almasını ve rahatlamasını sağlayabilir. Bu sırada köpeğin dışkılaması için de bir süre dışarıda beklemek gerekebilir. Heyecanı henüz yatışmamış olacağı için bu süre bir uzayabilir; ancak sabırla beklemek gerekir.
Eve girildiğinde evi ve aile bireylerini tanıması için bir süre ev içinde de gezdirilmesi faydalı olacaktır. Bu esnada da tasmasını çıkarmamak gerekir. Tasmadan kurtulmaya çalışması durumunda tasması canını acıtmayacak şekilde o anda çekilmeli ve "hayır" denmelidir. Köpeğe bir davranışı yanlış yaptığını anlatmakta zamanlama her şeydir. Davranışı yaptığı anda tepki gösterilmemesi veya zaman geçince gösterilmesi köpeğin odağının kaybolması ve belleğinin zayıf olması nedeniyle bir fayda getirmeyecektir.
Köpeğin yeni evine geldiğinde heyecanlı ve endişeli olabileceği unutulmamalı. Bu heyecan ve endişe köpeğin hızlı hareket etmesine, evde küçük kazalara yol açmasına, aşırı su içme ve çiğneme isteği göstermesine ve mide rahatsızlıklarına neden olabilir. Aynı zamanda, özellikle kısırlaştırılmış erkek köpekler, evdeki yeni bölgesini işaretleme isteği gösterebilirler. Özellikle evde daha önce herhangi bir hayvan beslenmiş ise bu istek daha şiddetli olacaktır. Evdeki tüm aile bireylerinin bu tür bir duruma karşı sabırlı ve anlayışlı olması, hayvana sahiplenebileceği bir alan vermesi gerekir.
Daha sonra köpek, kulübesine götürülmeli ve alışması sağlanmalı. Kulübeye girmesi ve orda kalması için küçük ödül yiyecekleri verilebilir. Kulübe yatağının rahat olması ve içinde oyuncaklar gibi köpeğin seveceği eşyalar olması faydalı olacaktır. Ancak kulübede günde 5-6 saatten fazla kalmasına kesinlikle izin verilmemeli. Özellikle eve ve aile bireylerine alışma döneminde kulübede daha fazla zaman geçirirse sosyalleşmesi de bir o kadar zaman alacaktır.
Yeni köpeği evdeki diğer köpeklerle tanıştırmak
Yeni köpeği eve getirmeden önce yapılması gereken en önemli şeyler evdeki diğer köpeğin/köpeklerin eksik aşıları varsa tamamlamak, parazit testi yaptırmak ve sağlıklarının iyi durumda olduğundan emin olmaktır.
Yeni köpeği evdeki köpekle tanıştırmadan önce dışarıda biraz gezdirmek rahatlamasını sağlayabilir. Eve gelindiğinde önce kapıda tasmalı takılı bir şekilde beklenmeli. İki köpek de sakinleşene ve rahatlayana kadar beklenmeli. Tasmasının çok sıkı bir şekilde tutulması; ancak serbest bir şekilde bırakılmaması gerekir. Doğru bir tutuş pozisyonu köpeğe kontrolün sizde olduğu izlenimini verecektir. Evdeki köpeğe daha önceden öğretilen ve her şeyin yoldunda olduğunu anlatan "tamam, evet, güzel" gibi sözler edilmeli. Köpekler bir araya getirildiğinde birbirlerine karşı anlayışlı davranıyorlarsa ikisine de ödül yiyecekleri verilmesi, iyi davranılması ve başının, sırtının okşanması birlikteyken her şeyin yolunda gittiğini düşünmelerini sağlayacaktır. Eğer birbirlerine karşı hırlamak, sert bakmak veya ısırmaya yeltenmek gibi negatif bir tutum içinde olurlar ise ikisini de ayrı bölgelere götürmek, onlarla ilgilenmemek ve gün içinde bu buluşmayı tekrar denemek daha doğru olacaktır.
Yeni köpeği evdeki kedi ile tanıştırmak
Köpeği kedi ile bir araya getirirken ortama mutlak hakim olmak, lider bir tavır ile davranmak, endişeli görünmemek oldukça önemlidir. Ortamda iki insanın bulunması birinin köpeği tutarken birinin iki hayvana da sevgi göstermesini sağlar ve bu, hayvanların rahatlamasına yol açar.
Tanışma esnasında köpekte mutlaka tasma bulunmalıdır ve iki hayvan da sakin tavırlar göstermeden asla tasma çıkarılmamalıdır. Hayvanlar arasındaki mesafe de iyi ayarlanmalı. İkisi de aynı odada ve birbirlerini görebilecek mesafede olmalı; ancak olumsuz bir duruma karşı da hayvanlara müdahale edebilecek uzaklıkta bulunmaları gerekir.
İki hayvanın da kulübeleri alışma sürecinde birbirlerine uzak mesafede olmalı. Kedi, köpeğe alışana kadar köpeğin ulaşamayacağını düşündüğü, daha yüksek alanlarda saklanmayı tercih edebilir. Bu süreçte köpeğin boynuna küçük bir zil bağlamak kedinin, köpeğin nerede olduğunu anlamasına ve daha sakin davranmasına imkan verebilir.
Yeni sahiplenilen köpeği insanlarla tanıştırmak
Köpeğin yeni bir ortama, eve girmesi ilk zamanlar kendisi için oldukça stresli ve endişeli bir durumdur. Dolayısıyla böyle bir süreçte köpeğin komşular veya arkadaşlar ile tanıştırılmasının bir süre ertelenmesi köpeğin daha rahat hissedebilmesi için faydalı olabilir. Yeni biri ile köpeği tanıştırırken tasması takılı olması ve dikkatle tutulması önemlidir. Sakin ve doğru davranışlar sergilediğinde köpeğe ödül yiyecekleri verilebilir ve sevgi gösterilebilir. Böylece bundan sonraki tanışmalar için de köpeğe nasıl davranması gerektiği öğretilmiş olur.
Köpek büyük ihtimal ile tanıştırıldığı kişiyi öncelikle koklamak isteyecektir. Kişinin gergin görünmesi veya tepki vermesi ise köpek tarafından meydan okuma olarak algılanabilir. Dolayısıyla kişinin de sakin ve rahat olması; aksi halde tanışmanın o an için ertelenmesi olumsuz durumların meydana gelmemesi için önemlidir.
Köpeklerin yeni gördükleri insanların üstüne zıplaması veya hırlaması yaygın olarak görülür. Köpeğin daha baştan böyle bir davranışta bulunmasının önüne geçmek gerekir. Aynı zamanda köpek ile ısırma, güreşme gibi oyunlar oynamak isteyen kişilerin de önlenmesi gerekir. Bu köpeğin saldırgan bir tutum geliştirmesine yol açabilir.
Mama seçimi
Köpek maması seçerken sadece ucuz markalara odaklanmak, köpeğin sağlığı için ideal bir tercih olmayabilir. Mamanın köpeğin temel besin gereksinimlerini karşılayabilecek bir içeriğe sahip olması fiyatından daha önemlidir. Aynı zamanda mümkün olduğunca az katkı maddesine sahip olması, köpekte alerjiye neden olabilecek koruyucuların bulunmaması iyi bir mamanın özelliklerindendir. Mamanın bir süre sonra değiştirilmesi, köpeğin diş sağlığı için kuru mamaların tercih edilmesi, yeşil fasulye ve havuç gibi birtakım taze sebzeler ile beslenme düzenin desteklenmesi, kilo almasının ve sindirim problemleri yaşamasının önüne geçmek için ödül yiyeceklerinin ve yağlı besinlerin çok fazla verilmemesi, beslenme şekli ile ilgili mutlaka veteriner klinikleri ile bilgi alışverişinde bulunulması, köpeğin sağlıklı beslenebilmesi için yapılması gerekenlerdendir.
Köpeğin ilk gün yemek yemek istememesi yaşadığı stres ve endişe nedeni ile doğal karşılanmalı ve endişe edilmemelidir. Ancak bir sonraki beslenme zamanında tekrar yemek verilmesi gerekir. Son olarak yemek kabının paslanmaz çelikten olması, bakteri oluşumunun önlenmesini sağlayabilir.
Tuvalet alışkanlığı kazandırma
İlk zamanlar köpeğin davranışları yakından izlenmeli ve herhangi bir rahatsızlık, huzursuzluk ve ilginç bir davranış gözlendiğinde köpek dışarı çıkarılmalı. Köpek kendini rahat hissedebileceği bir alana götürülmeli ve tuvaletini hızlı yapması için baskı yapılmamalı.
Köpek tuvaletini yaptığında ödüllendirilmeli ve başını, sırtı okşanmalı. Uzun süre beklenmesine rağmen tuvaletini yapmıyorsa eve getirmek ve bir süre bekledikten sonra tekrar dışarı çıkmak faydalı olacaktır.
Köpek o an gözlemlenemeyen kulübe gibi kapalı yerlerde bulunduğunda yanında mama bırakılmamalı. Kulübesinde iki saatten az kalacaksa su bırakılabilir.
Köpeklerin tuvaletini çok uzun süre tutamayacağı unutulmamalı. Özellikle tuvalet alışkanlığının henüz kazandırılmadığı dönemlerde, her 4 saatte bir köpeği dışarı çıkarmak gerekir. Yavru köpeklerin yetişkin köpeklere göre daha sık tuvalete çıktığı da göz önünde bulundurulmalı.
İlk iki hafta boyunca köpek sahibi ile oldukça yakın bir mesafede bulunmalı. Köpek ev içinde tuvalet ihtiyacını gidermeye yeltendiğinde sahibi anında müdahale etmeli. Eğer bu durum gözden kaçarsa, köpeğe yanlış bir davranış yaptığını anlatmak mümkün olmayacaktır. Bu sebeple kullanılmayan odaların kapatılması, tasma yardımı ile köpeğin sahibine yakın tutulması köpeğin tuvalet takibini yapabilmeyi sağlayabilir.
Köpek istenmeyen bir alanda tuvaletini giderdiğinde yapılacak müdahale sözlü olarak "hayır" gibi sözcüklerden oluşmalıdır. Asla fiziki bir müdahalede bulunulmamalıdır. Bu esnada hızlı bir şekilde köpeği dışarı çıkarmak gerekir.
Cezalar köpeğe yalnızca korkmayı öğretir. Hiçbir köpek sahibi, köpeğinin kendisinden korkmasını istemez, istememeli. Köpeğin yapması gereken şey, sahibinden korkmak değil; ona saygı göstermek, koyduğu kurallara aldığı eğitimin yardımı ile gönüllü olarak uymaktır.
Köpeğin tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra temizlenmesi çok önemlidir. Herhangi bir bakteri ve hastalık oluşumunun önüne geçmek adına tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra köpekler için üretilmiş ve köpeğe zararı dokunmayan ürünler ile köpeğin temizliği sağlanmalıdır.
Tuvalet sorunlarının devam etmesi, sahibinin bir noktada yanlış yaptığına işarettir. Köpeğin tuvaleti olduğuna dair verdiği işaretleri fark edememek, doğru bir tuvalet zamanlaması belirleyememek, köpeğin bir sağlık sorunu olduğunu anlamamak, fark etmeden köpeğin strese girmesine veya korkmasına sebep olmak bu yanlışlardan bazılarıdır.
Uyku vakti belirlemek
Köpeğin ilk zamanlar sahibi ve diğer aile bireylerinin bulunduğu bir odada uyuması eve alışması açısından fayda sağlar. Ancak köpeğin kendi yatağında ve kulübesinde uyuması oldukça önemlidir. Bazı köpekler sahiplerinin yatağında uyuma isteği gösterebilirler. Bu genelde bir liderlik gösterişi ve dominant tavırlar nedeni ile gerçekleşir. Dolayısıyla, köpek ile hiyerarşi sorunları yaşamamak için bu tür bir duruma izin verilmemelidir. Köpeğin hırlama veya ısırmaya yeltenme gibi davranışlar göstermesi durumunda ise derhal gerekli eğitim çalışmalarının uygulanması gerekir.
Köpeğin kulübesine çeşitli oyuncakların konulması uykuya dalana kadar sakin bir şekilde vakit geçirmesini sağlayabilir. Köpeğin uyumayıp dışarı çıkmak istediği zamanlar da olabilir. Bu tür bir durumu fark edebilmek için odanın girişine üzerine basıldığında ses çıkaracak materyallerin konulması, köpeğin dışarı çıkmaya yeltendiğinde fark edilmesini sağlar.
Günlük rutin sağlamak
Köpekler doğanın kodladığı canlılardır ve her canlının beslenme, egzersiz ve tuvalet gibi ihtiyaçları vardır. Sabah uyanır uyanmaz köpeğin dışarı çıkarılması gerekir. Eğer köpek dışarı çıkmadan önce beslenecekse, işe gitmeden önce kahvaltı sonrası rahatlaması için köpeği dışarı çıkarmak çok önemlidir. İşten döndükten sonra da derhal köpek dışarı çıkarılmalı. Eğer dışarıda uzun süre ve yorulacağı şekilde gezdirildiyse, yemek vermek için bir saat kadar beklemek daha doğru olacaktır.
Köpeği yalnız bırakmak ve terk edilme duygusunu önlemek
Köpeği yalnız bırakmak, başlarda köpeğin terk edildiğini düşünmesine yol açabilir. Köpeğe bir kulübe sunmak ise bu duyguyu hissetmesini önlemede, güvenli ve sakin bir yerde bulunduğunu düşündürmede yardımcı olabilir. Çoğu köpek kuytu yerlerde bulunmayı sever; bu durum köpeklerin sık sık masa altı gibi alanlarda dinlendiğini görmemizin sebebidir. Köpeğe en başından itibaren kulübesinin onun için en uygun yer olduğu öğretilmelidir. Bunun için rahat bir yatak, seveceği oyuncaklar kulübe içinde bulunmalı, maması kulübede verilmelidir. Köpeğin kulübesindeyken sevilmesi ve bu esnada ödül yiyeceklerinin verilmesi, kulübesinde sakin ve rahat bir şekilde dinlenmesini sağlayabilir. Evden köpeği görmeden, onu sevmeden ve küçük bir ödül vermeden ayrılmamak da köpeğin kendini daha huzurlu ve güvende hissetmesini sağlayacaktır.
İtaat eğitimi
Köpeğin eve gelmesinin ardından yaşanan adaptasyon sürecinde eğitim çok önemli bir rol oynar. Eğitimden kasıt köpeğin yerine getireceği "otur", "kalk", "gel", "git" gibi komutları öğretmek değildir. Eğitim süreci, kişinin köpek davranışı ve eğitimi ile ilgili gerekli bilgileri öğrenmesi, ardından sabırlı ve devamlı bir şekilde köpeğe insanların dünyasında nasıl davranacağına dair kılavuzluk etmesidir.
Kim kime liderlik ediyor?
Eğitim almamış bir köpekten oyuncağını almaya çalışmak köpeğin direnmesine, sahibine hırlamasına sebep olacaktır. Sahibinin buna boyun eğmesi ise genellikle köpeğin kendini evdeki lider karakter olarak görmesine yol açar. Evdeki her bireyin köpek ile daha sağlıklı ve huzurlu bir ilişki geliştirmesi için köpeğin aile bireylerinden daha düşük bir hiyerarşik konumda bulunması şarttır. Köpekler her zaman karşısındaki kişinin liderliğine ihtiyaç duyar. Aksi halde onu zorlayacak bir durum meydana geldiğinde, köpek hırlayarak, karşı koyarak ve hatta ısırarak sahibine tepkisini gösterecektir.
Köpekler bir demokrasi arayışında değil; onları yönlendirecek bir lider kişi arayışındadır. Köpeğin aile içindeki yerini, aile bireylerinin ondan beklentilerini bilmesi onu daha huzurlu ve mutlu kılar. Aksi halde ise köpekte stres, şaşkınlık ve agresiflik gibi sorunların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Köpeğin bir aile bireyine veya sahibine karşı dominant tavırlar içinde olması bu sorunların bir dışa vurumudur.
Liderlik bir tavırdır ve bu tavır güç ile veya ceza ile kazanılmaz. Lider bir davranış biçimi geliştirebilmek güvenli, otoriter, tutarlı bir tavır gerektirir. Köpekler karşısındaki kişinin vücut dilini çok iyi algılar ve verdiği komutların yapılmasını sağlayıp sağlayamayacağını anlar. Köpek eğitmenlerinin köpeklere sergilediği tavırlara bakılırsa bu kişilerin verdiği komutların yapılmasını beklediği; köpekten komutlarına karşılık korku yerine saygı ve ilgi talep ettiği görülecektir. Köpeklere verilen komutlarda tok bir ses tonu kullanılması, soru sorar gibi değil emir verir gibi konuşulması, verilen komutun takipçisi olunması ve yapılana kadar ısrar edilmesi, köpeğin sahibi ile olan ilişkisinde karar verici kişinin sahibi olduğunu anlamasını sağlayacaktır.
Köpeğe kaybedilen liderlik nasıl geri kazanılır?
Günümüzde çoğu köpek sahibi kişi gerek köpek davranışları ve yaşamı hakkında yeterince bilgi sahibi olmayışından, gerek köpek ile doğru bir ilişki kurmanın önemini kavrayamayışından köpeğin istek ve davranışlarına teslim olmuş durumda. Bu durum bir süre sonra köpek sahibini de oldukça olumsuz etkilese de; sorunun çözümü çok kolay olmuyor. Dolayısıyla köpek sahiplenildiği ilk günden itibaren sahibini bu ilişkinin lideri olarak kabul etmeli, bunu sağlamak amacı ile gerekli eğitimler verilmeli. Eğer bu konuda başarı sağlanamamış ve köpek lider pozisyonda konumlanmışsa elbette uygulanabilecek yöntemler de mevcut:
1. Ödüller
Köpeğin davranış şekillerini değiştirmesinde ödüllerin payı büyüktür. Bu andan itibaren, köpek hak etmedikçe sevmek, ödül yiyecekleri vermek gibi iyi davranışlara son verilmeli. Köpeğin istenilen davranışları sergilemediği, kurallara uymadığı sürece, bunlardan mahrum kalması gerekir. Köpeğe "otur" denildiğinde oturuyorsa ödül verilmeli ve "aferin" gibi övgü sözcükleri ile sevilmeli. Aksi halde ise hiçbir ödül verilmemeli, yemek tası ulaşamayacağı bir alana kaldırılmalı. Köpek ile sahibinin yemek saatleri kesiştiğinde, sahibi önce kendi yemeğini yemeli. Ardından köpeğin yemeğini vermeli. Yemek görünce iyice açlığını hissedecek olan köpeğe yemek karşılığında istenilen komutu uygulatmak daha kolay olacaktır.
İtaatkar köpekler, dominant köpeklere olan saygılarını onları yalayarak ve boynunu eğerek gösterir. Dolayısıyla dominant bir köpeğin davranışlarını düzeltmeye çalışırken hak etmedikçe onu sevmek, ödül vermek sorunun daha derinleşmesine yol açacaktır. Bu süreçte köpeği görmezden gelmek, onunla ilgilenmemek ve hiçbir ödül vermemek gerekir. Komutları yerine getirdiği takdirde elbette bu şekilde davranılmamalı.
2. Yürüyüşler
Yürüyüşe çıkarılan dominant köpekler, kendilerinin istediği yönde ve hızda yürümek istekler. Sahibini çekiştiren, köpek gördüğünde saldırmaya çalışan köpeğe asla izin verilmemeli. Tasması sıkı bir şekilde tutulmalı bir süre beklenilmeli. Köpek sakinleştiği ve çekmeyi bıraktığı anda ise sahibinin istediği yönde ve tempoda yürüyüşe devam etmek gerekir. Bunun birkaç kez uygulanması durumunda, köpek sahibine uyum sağlamadığı sürece bir yere gidemeyeceğinin farkına varacaktır.
3. Konum
Köpeği tekrar eğitirken köpek ile sahibi arasındaki yükseklik çok önemlidir. Bu süreçte köpek ile yere oturmak, onunla yerde oynamamak gerekir. Köpeğin davranışları değişinceye kadar sahibinin yatağından ve diğer mobilyalardan uzak tutmakta da fayda var. Köpek yalnızca yerde durmalı ve köpek ile göz göze gelindiğinde, gözlerini sahibinin gözünden kaçırana kadar bakmaya devam edilmeli.
4. Zıplama
Köpeklerin sahiplerine karşı koymak, onlar ile mücadele etmek amacıyla yaptıkları davranışlardan biri de zıplamaktır. Dolayısıyla bu davranışın da engellenmesi gerekir. Böyle bir durumda köpek görmezden gelinmeli veya "hayır", "dur" gibi komutlar ile müdahale edilmeli. Köpek bu komutlara uyup oturduğu takdirde sevgi gösterisinde bulunulmalı ve ödüllendirilmeli. Köpeğe daha sonra zıplama eğitiminin verilmesi sorun yaratmaz; ancak bunun kurallar dahilinde gerçekleşmesi gerekir.
5. Diğer aile bireyleri
Köpeğin sadece sahibini değil, ev içindeki bir başka bireyi de lider olarak benimsemesi gerekir. Bunun tersi olduğu durumlarda ise o bireyin de köpek sahibinin uyguladığı metotları uygulaması, köpeğe bir süre yalnızca kendisinin yemek vermesi faydalı olacaktır. Köpeğin üzerinde üstünlük kurabileceği birini gördüğünde bunu mutlaka yapacağının unutulmaması gerekir.
6. Oyunlar
Hiçbir aile bireyinin köpek ile ısırma, güreşme gibi fiziksel güce dayalı oyun oynamaması gerekir. Bu tür oyunlar zaten dominant yapıda olan bir köpeğin fizik gücünü ve dişlerini kullanarak karşısındaki kişiyi baskı altına almak istemesine yol açabilir. Oynanacak oyunun ne olacağına, ne zaman başlayıp ne zaman biteceğine ise köpek sahibinin karar vermeli. Özellikle köpeğin ilgisinin dağılmadan önce oyuna son verilmesi oldukça önemlidir. Böylece oyuna son verenin köpek değil sahibi olması sağlanır.
7. Kulübe
Köpek kulübesinin birçok işlevi vardır. Kulübenin kapısı varsa, sahibinin evde olduğu anlarda açık olması ve sahibi aksini istemedikçe köpeğin istediği zaman içeri girmesi gerekir. Aynı zamanda kulübe, köpeğin içine girmesini sağlayacak komutların verilmesi için de kullanılabilir. Bunu yaparken köpeğin kulübeyi benimsemesi için kulübe içinde beslenmesi, içine oyuncaklar ve sevebileceği diğer eşyaların konulması faydalı olabilir.
Köpeklerde yaygın davranışlar ve davranış problemleri
Kemirme, çiğneme, eşeleme, takip etme ve havlama köpeklerin doğal ve normal davranışlarındandır. Ancak çoğu köpek sahibi için bu davranışlar rahatsızlık verir. Köpeğin bu doğal davranışlarını ev yaşamı ve sosyal hayat için daha uygun bir hale getirmek ise köpek sahibinin bilgilenmesi ve köpeğin alacağı eğitim ile mümkün olabilir.
1. Hiperaktivite
Birçok köpek yeterli egzersiz yapamadığı ve ilgi görmediği için enerjisini harcayamaz ve sahipleri tarafından hiperaktif oldukları veya bilinçli bir şekilde sahiplerini üzmeye çalıştıkları düşünülür. Köpeklerin doğaları gereği gün içinde mutlaka dışarıda yürümesi, egzersiz yapması ve enerji harcaması gerekir. Hiçbir köpek hareketleri ile kasten sahibini üzmeye çalışmaz. Bu insanlara özgü bir davranıştır. Köpeğin yalnızca doğru ve yanlış davranışları vardır; bunlar da sahiplerinin sorumluluğunda olan ve düzeltmesi gereken durumlardır.
2. Çiğneme ve kemirme
Çiğnemek genç köpeklerin çevreyi tanıma, yetişkin köpeklerin ise rahatlama, stres atma yöntemidir. Köpekler için çiğnemek ve kemirmenin son derece doğal davranışlar olduğu kimi zaman rahatsızlık ve zarar verse de asla unutulmamalı. Çiğnemesi, kemirmesi istenmeyen eşyaların köpeğin ulaşabileceği alanlardan kaldırılması sorunu çözmenin en kolay yoludur. Ufak halı, kilimlerin kaldırılması, kabloların gizlenmesi, mobilya bacaklarına sprey sıkılması köpeğin bu eşyaları kemirmesinin önüne geçebilir. Köpeğin çiğneme oyuncaklarının her zaman onun ulaşabileceği yerlerde bulunması da son derece önemlidir. Ancak oyuncak konusunda köpeğe mutlaka bir sınır getirilmeli. Köpeğe çok fazla sayıda ve çeşitte bu tür oyuncakların verilmesi, köpeğin her şeyi oyuncak olarak algılayıp çiğnemesine, kemirmesine yol açabilir. Köpeğin kendi oyuncakları ile oynamasını ödüllendirmek de, çiğneme, kemirme sorunlarının önüne geçilmesinde yardımcı olabilir.
Köpeğin evdeki istenmeyen bir eşyayı kemirdiği, çiğnediği fark edildiği an, eğitimi daha önce verilmiş olan "hayır", "bırak" gibi sözlerin kendisine hemen söylenmesi gerekir. Köpek eşyayı bıraktığında ise kendisine sevgi gösterisinde bulunulmalı, küçük bir yiyecek ile ödüllendirilmeli ve oynayabileceği bir eşya veya köpeğin oyuncaklarından biri verilmelidir.
Havlamak
Köpeklerin karakteristik özelliklerinden biri havlamaktır. Bir posta görevlisi, okul servisinden inen bir çocuk veya eve gelen bir komşu köpeğin havlamasına yol açabilecek durumlardandır. Köpeğin birçok davranışının olduğu gibi havlamasının verilecek eğitim ile önüne geçilebilir.
Bir posta görevlisi, okul servisinden inen bir çocuk veya eve gelen bir komşu köpeğin havlamasına yol açabilecek durumlardandır. Bu anlarda eve dönmek daha kolay bir yol olsa da; bulunan ortam terk edilemiyorsa çeşitli komutlar ile de köpeğin havlaması engellenebilir. Öncelikle köpeğe daha önce öğretilen "dur" ve "hayır" gibi komutların kullanılması köpeğin odağını sahibine çevirmesi ve havlamamasını sağlayabilir. Tasmasının biraz sert bir şekilde düzeltilmesi de sahibinin havlamasını istemediğini anlamasını sağlayabilir.
Köpeğin dışarıda havladığı kişi muhtemelen kendisinden korkacak ve kaçmaya çalışacaktır. Bir hayvana havlaması durumunda ise hayvan da kaçma teşebbüsünde bulunabilir veya karşılık vermek isteyebilir. Dolayısıyla, köpeğin dışarıda bir insana veya başka hayvanlara havlamasını önlemek doğru bir davranış biçimi geliştirebilmesi için oldukça önemlidir. Aksi halde karşısındaki kişi veya hayvanın korktuğunu, ondan kaçtığını gören köpek bir başarı elde ettiğini düşünmeye başlar ve aynı davranışı daha sonra da sergilemek ister.
Zıplamak
Zıplamak köpeklerde yaygın görülen davranışlardan biridir. Kimi zaman insanların üzerine kimi zaman ise eşyaların üzerine zıplarlar. Bu tür durumlarda köpeğe zıplamamasını engelleyecek komutlar verilmeli ve zıplamaya son verene kadar kendisine ilgisiz davranılmalı. Komutları uyguladığında ise köpeğe küçük ödüller verilmesi zıplamaktan vazgeçmesini sağlayabilir.
Bir kişiye bağlılık
Bazı köpekler daha utangaç olabiliyor ve özellikle adaptasyon sürecinde yalnızca bir aile bireyine bağlılık gösterebiliyor. Bu tür bir problemin önüne geçmek adına dışarıda yapılan yürüyüşlerde diğer aile bireylerinin de köpeğe eşlik etmesi, beslenirken yemek vermesi, doğru bir davranış sergilediğinde ödül vermesi köpeğin bu kişiler ile de bir bağ kurmasını ve kendini yakın hissetmesini sağlayabilir.
Isırma
Köpeğin büyüme döneminde insanları yavaşça ısırması veya kemirmesi genellikle tatlı bir davranış olarak kabul edilir. Ancak bu kabul edilemez bir davranıştır ve bu davranışının yanlış olduğu öğretilmeyen bir köpek büyüdüğünde ısırma eğilimi gösterebilir.